निळू दामले

।। तुमच्याकडं तुम्ही मराठी असूनही समजा हजार दोन हजार कोटी डॉलर असतील; तुम्हाला त्यावरचा कर चुकवायचा असेल; कायदे चुकवत ती रक्कम कुठं तरी गुंतवायची असेल  तर तुम्ही व्हर्जिन आयलंडवर जा. तिथं तुम्हाला भारतातले उद्योगपती, नट, पुढारी, वकील, खेळाडू भेटतील. तिथं पैसे ठेवायला ते तुम्हाला खचितच मदत करतील. ।। साम्राज्यं निर्माण होतात, विलयाला जातात. रोमन साम्राज्य, पर्शियन साम्राज्य, ऑटोमन साम्राज्य अशी किती तरी उदाहरणं घेता येतील. भारताच्या हिशोबात इसवी सनामागं साताठ शतकापासून ते थेट इसवी १९४७ पर्यंतच्या काळात पाच पन्नास लहान…

Read More Read More

पुस्तक : Knife लेखक : Salman Rushdie (April 2024)  # नाईफ (सुरा) हे सलमान रश्दी यांचं ताजं पुस्तक. २०२२ साली रश्दी यांच्यावर सुरी हल्ला झाला होता. हादी मटार या लेबनीज तरुणानं हा हल्ला केला होता. दीडेक महिना रश्दी यांच्यावर उपचार झाले. त्यांचा एक डोळा गेला, बाकी सारं सही सलामत राहिलं.  हल्ला झाला त्या क्षणापासून पूर्ववत होईपर्यंतच्या काळातले अनुभव प्रस्तुत पुस्तकात आहेत. त्या काळात रश्दी यांनी आपल्या आयुष्याकडं मागं वळून पाहिलं, चिंतन केलं. ते चिंतनही या पुस्तकात आहे. रश्दी हल्लेखोराला कल्पनेत…

Read More Read More

डी डे ६ जून २०२४.  डी डे. D Day. फ्रान्सच्या समुद्र किनाऱ्यावर, नॉर्मंडी गावाच्या परिसरात माणसं जमली. बरोब्बर ८० वर्षापूर्वी या गावात घडलेल्या घटनेची आठवण जमलेल्या लोकांनी काढली. ‘त्या’ दिवशी दोस्त देशांचे १ लाख ३० हजार सैनिक या समुद्र किनाऱ्यावर उतरले. त्यांनी फ्रान्सवर ताबा ठेवलेल्या जर्मन सैनिकांशी लढाई सुरु केली. नंतर ते लढत लढत जर्मनीत गेले आणि दीर्घ लढाईनंतर त्यांनी जर्मनीचा पाडाव करून दुसरं महायुद्ध संपवलं. या मोहिमेत मेलेल्या २२ हजार ४४२ ब्रिटीश सैनिकांच्या कबरी नॉर्मंडीत आहेत. मेलेल्या अेमेरिकन सैनिकांच्या…

Read More Read More

पुस्तक : Uncommon Wealth:Britain and the Aftermath of Empire. लेखक : Kojo Koram कोजो कोराम यांचं पुस्तक साम्राज्य कोसळल्यानंतरचा ब्रीटन या विषयावर आहे.  कोजो कोराम जन्मानं घाना या देशातले आहेत. १९५४ साली घाना ब्रिटीशांच्या जोखडातून मुक्त झालं. घाना स्वातंत्र्याचा ५० वाढदिवस झाला तेव्हां त्यांचे आजोबा दुःखी होते. ते ब्रिटीश साम्राज्यात होते तेव्हां घानामधे गरीबी होती, विषमता होती, सर्वसामान्य माणसं हलाखीत जगत होते.   प्रस्तुत पुस्तक प्रसिद्ध होत असताना स्वातंत्र्याला  ७० वर्ष होत आहेत, घानातल्या सामान्य माणसाची स्थिती पूर्वीसारखीच आहे. उंच…

Read More Read More

तत्वज्ञान हा मामला मुळातच स्फोटक असतो. तत्वज्ञान अमलात यायला लागलं की मग विचारूच नका. जुडिथ बटलर हे तत्वज्ञ आहेत. ते जगभर फिरतात, जिथं जिथं ते जातात तिथं त्यांच्या विरोधात निदर्शनं होतात, त्यांना धक्काबुक्की होते. अनेक युरोपिय देशांच्या पंतप्रधान-प्रेसिडेंटांनी त्यांच्यावर टीका केलीय; पोप तर म्हणतात की बटलर ख्रिस्ती धर्म नष्ट करत आहेत. आता पहा, जुडिथ बटलर जन्मानं आणि बायॉलॉजिकली स्त्री आहेत. पण त्या स्त्रीसारख्या वागत वावरत नाहीत. त्या म्हणतात की मी स्त्री आहे आणि पुरुषही आहे, मी लवचीक आहे. त्यामुळं जुडिथचा…

Read More Read More

Until August Gabriel Garcia Marquez. ।। मार्खेजची शेवटली, मरणोत्तर, कादंबरी. Until August Gabriel Garcia Marquez. ।। गॅब्रियल गार्सिया मार्खेज २०१४ साली वारला. त्याची अप्रकाशित कादंबरी ‘अनटिल ऑगस्ट’ प्रसिद्ध झालीय.  १९९९ साली मार्खेजला कॅन्सर झालाय हे कळलं. कॅन्सर झाल्याचं समजलं  तोवर मार्खेजचं डोकं नीट काम करत होतं. आठवणी आणि एक कादंबरी त्यानं करायला घेतली. २००२ मधे आठवणी प्रसिद्ध झाल्या आणि २००४ मधे त्याची मेमरीज ऑफ मेलंकली होअर्स ही कादंबरी प्रसिद्ध झाली. कॅन्सरचे उपचार सुरू असतानाच २००३ च्या सुमाराला मार्खेजला डिमेंशियाचा त्रास…

Read More Read More

WHO IS AFRAID OF GENDER लेखक JUDITH BUTLER प्रकाशन ALLEN LANE ।। प्रस्तुत पुस्तक यंदा प्रसिद्ध झालं असून बटलर यांचं ते सर्वात ताजं पुस्तक आहे. बटलर यांचे अनेक संशोधनपर प्रबंध आणि भाषणांच्या पुस्तिका प्रसिद्ध आहेत. पुस्तक या वर्गात बटलरनी केलेलं लिखाण मोजायचं तर प्रस्तुत पुस्तक २५ वं आहे. जुडिथ बटलर वर्तमान काळातले सर्वाधिक वादग्रस्त, प्रक्षोभक विचारवंत आहेत. कॅलिफोर्निया विश्वशाळेत (बर्कले) ते शिकवतात आणि जगभर प्रवास करत असतात. लोकशाही, जेंडर या विषयावर ते जगभर चर्चासत्रं आयोजित करतात, वक्ता म्हणून अनेक संस्था-कार्यशाळांत…

Read More Read More

मेगॅलोपोलिस फ्रान्सिस कोपोलाचा मेगॅलोपोलिस कॅन्झमधे नुकताच प्रदर्शित झालाय. इसवीपूर्व ६० सालचं कथानक. रोम. सिसेरो (विन्स्टन चर्चील यांचा आवडता हीरो) हा राज्यकर्ता. कॅटालिना हा नेता त्याचं राज्य उलथवून टाकण्याचा कट रचतो. कॅटालिनाचं म्हणणं की सिसेरोचं राज्य लुटारूंचं आहे. कॅटालिनानं सिसेरोचं राज्य उलथवून त्या ठिकाणी गरीबांचं राज्य आणण्याचा प्रयत्न केला.  फ्रान्सिस कोपोला या नामांकित दिक्दर्शकानं वरील कथानक २१ व्या शतकातल्या अमेरिकेत आणून ठेवलंय. न्यू यॉर्क उध्वस्थ झालंय. एक आर्किटेक्ट न्यू यॉर्क एकविसाव्याच्याही पलिकडल्या शतकात शोभेल असं न्यू यॉर्क वसवायचा प्रयत्न करतो. हा…

Read More Read More

करण ब्रार (२२), कमलप्रीत सिंग (२२) आणि करणप्रीत सिंग (२८) या तीन तरूणांना कॅनडाच्या पोलिसांनी हरदीप सिंग निज्जर याच्या खुनाच्या आरोपाखाली पकडलं आहे. तिघंही भारतीय नागरीक आहेत, स्टुडंट व्हिसावर गेली तीन ते पाच वर्षं  कॅनडात रहात आहेत. # हरदीप सिंग निज्जर, व्हँकुव्हरमधला एक खालिस्तान समर्थक. कॅनडातल्या पोलिसांनी निज्जरला जून २०२३ च्या पहिल्या आठवड्यात सांगितलं होतं की त्याच्या खुनाचा प्रयत्न होणार आहे, त्यानं सावध रहावं. १८ जून २०२३ रोजी व्हँकुव्हरमधल्या गुरुद्वारातून बाहेर पडत असताना निज्जरवर हल्ला झाला. दोन कार आणि सहा…

Read More Read More

अमेरिकन फिक्शन या चित्रपटाला ऑस्करसाठी ६ नामांकनं होती,   साहित्य कृतीवरून तयार केलेली पटकथा या वर्गातलं बक्षीस ऑस्करनं फिक्शनला दिलंय. पर्सीवल एव्हरेटच्या इरेजर या कादंबरीवरून पटकथा तयार करण्यात आलीय. चित्रपटाचा नायक आहे थेलोनियस एलिसन (टोपण नाव मंक). जेफ्रे राईटनं ही भूमिका केलीय. एलिसन प्राध्यापक आहे, लेखक आहे. आफ्रिकन अमेरिकन (काळा) आहे. वैतागलेला आहे. काळ्यांना गोरे अमेरिकन ज्या रीतीनं पहातात ते त्याला मंजूर नाहीये. आपण काळे आहोत म्हणून काळ्यांच्याच दृष्टिकोनातून जगाकडं पाहिलं पाहिजे ही लोकांची धारणा त्याला मंजूर नाहीये. त्यानं पर्शियन…

Read More Read More