दारू मेंदूत हवी पण रक्तात नको.
कार रस्त्यावर नाचू लागली की ब्रिटीश पोलिस चालकाला पकडतात. रक्तातलं अल्कोहोलचं प्रमाण तपासतात, जास्त निघालं की शिक्षा करतात.
पिणाारा म्हणतो की दारू चढली तर पाहिजे पण तिनं एकाद दोन तासातच रक्तातून गायब झालं पाहिजे…..गंमतच.

दारू प्याल्यानंतर काय होतं?

दारू प्यायल्यावर समोरच्या गोष्टी दोनदोन तीनतीन दिसू लागतात.

दारू प्यायल्यावर पाय लडखडायला लागतात.

दारू प्यायल्यावर जिभेचा लोचा होता. जीभ जड होते,  मराठी माणूस  इंग्रजी बोलू लागतो.

जास्त झाली तर दुसऱ्या दिवशी डोकं दुखतं, जड होतं, पुढला दिवस वाईट जातो.

इंग्लंडमधे जवळपास प्रत्येकाकडं कार असते.दारू प्यालेल्या माणूस कायच्या काय वेगानं गाडी चालवतो, त्याची गाडी रस्त्यावर नाच केल्यासारखी चालते. मग ब्रिटीश पोलिस चालकाला धरतात. श्वासाची तपासणी करतात. चालकाच्या रक्तातलं अल्कोहोलचं प्रमाण मर्यादेच्या पलीकडं गेल्याचं लक्षात आलं की शिक्षा होते. लायसन्स जातं, कधी कधी तुरुंगवासही होतो. 

ब्रीटनमधे १०० मिली रक्तात ८० मिग्रॅ अल्कोहोल ही मर्यादा असते.

दारू पिणाऱ्या माणसाची ब्रीटनमधे एकच चिंता असते ती म्हणजे रक्तामधलं  अल्कोहोल ८० मिग्रॅच्या पलिकडं जाता कामा नये. येवढं तोलून मापून पिण्यायेवढं अद्यात्म दोन घोट पोटात गेल्यानंतर शिल्लक रहात नाही, तोल सांभाळणं आणि दारू या दोन परस्पर विसंगत गोष्टी असतात. 

ब्रिटीश माणसाच्या  मनात येतं की दारू तर प्यायची पण ती रक्तात सापडली नाही तर काय मजा येईल. पण पोटात आणि डोक्यात असेल तर अल्कोहोल रक्तात सापडणारच. म्हणजे पुढले लोचे आलेच. तर ते लोचे कमी करायचे म्हणजे रक्तातलं अल्कोहोल पटापट पचून गायब झालं पाहिजे, अंतर्धान पावलं पाहिजे. पिणाऱ्या माणसाच्या भाषेत बोलायचं तर तास दोन तास मजा झाली की गाडं (गाडीही) वळणावर यायला हवी, रक्तातलं अल्कोहोल नाहिसं व्हायला हवं.

 पिणाऱ्या माणसाची ही गरज लक्षात घेऊन एका ब्रिटीश  कंपनीनं सेफ शॉट नावाचं एक औषध तयार केलं. या औषधाला फळाच्या रसाचा स्वाद असतो. दारु पिऊन झाली की हे औषध प्यायचं. या औषधामुळं माणसाच्या रक्तातलं अल्कोहोलचं प्रमाण झपाट्यानं कमी होत जातं, थोड्याच वेळात तो माणूस ठीकठाक होतो, गाडी चालवून घरी जाऊ शकतो. असा त्या कंपनीचा दावा होता. 

गार्डियन या पेपराच्या लिंडा जेडेस या पत्रकार महिलेनं सेफ शॉटची परिक्षा पहायचं ठरवलं.

जेडेस बाई टेबलावर बसली. तिनं सात ग्लास वाईन प्यायली.   श्वास तपासला. रक्तात १२० मिग्रॅ अल्कोहोल होतं. म्हणजे ८० मिग्रॅपेक्षा जास्त. दोन तास जाऊ दिले. अल्कोहोलचं प्रमाण फक्त १० मिग्रॅमनं खाली आलं होतं. या वेगानं अल्कोहोलचं प्रमाण ८० मिग्रॅमच्या खाली आणायचं तर साताठ तास लागणार.  म्हणजे तोवर बारमधेच मुक्काम करायची पाळी. किंवा यजमानाकडंच मुक्काम करावा लागणार. गाडी चालवत घरी जाता येणार नाही.

सेफ शॉट फेल.

जेडेसबाईनं विचार केला की कदाचित सात ग्लासं म्हणजे फार झाली, जरा कमी पिऊन औषधाचे परिणाम शोधूया. काही दिवसांनी या बाईंनी अर्धी बाटली वाईन घेतली, त्यावर जेवणही घेतलं, नंतर सेफ शॉट घेतलं.  श्वासाची तपासणी केली.

मागल्सारखंच.अल्कोहोल हटायला तयार नाही.

सेफ शॉट या उत्पादनात एसप्रेसो कॉफीचे चार घोट होतील येवढं कॅफीन होतं. शिवाय थिॲक्राईन आणि मेथीललिबरीन अशी दोन द्रव्यंही औषधात होती. ही रसायनं म्हणे मेंदू जागा ठेवतात. आणखी एक ह्यूपरझाईन नावाचंही द्रव्यं त्यात घातलेलं होतं. त्याचंही काम मेंदूला सजग ठेवणं असं असतं असं त्या उत्पादकाचं म्हणणं. 

म्हणजे लोचा कसा होता पहा. अल्कोहोल रक्तात असणार पण मेंदूवर त्याचा परिणाम होणार नाही असं काही तरी उत्पादकांच्या डोक्यात असावं.

या उत्पादकानं भारतात फेरी मारली असती तर भारतीय पेदाड कसे आयुर्वेदिक मार्ग काढतात  ते त्याला कळलं असतं. लिंबाचं सरबत पितात. ताक पितात. दारू हा सोमरस असतो, त्यावर नैसर्गिक ऑरगॅनिक उपाय.

जे असेल ते असो   ब्रिटीश उद्योजक मेंदू ठीक करायला निघाला. 

गार्डियननं शोधाशोध केली. या औषधाला अन्न आणि औषध तपासणी खात्यानं परवानगी दिलेली नव्हती. विविध युनिव्हर्सिट्या आणि प्रयोगशाळांत चौकशी केली. औषधांची तपासणी करम्याची एक वैज्ञानिक पद्धत आहे. काही माणसांना औषध देतात काही माणसांना औषधाच्या नावाखाली निरूपद्रवी-काहीही परिणाम न करणारं पाणी देतात. अशी डबल ब्लाईंड तपासणी या औषधावर झालेली नव्हती. तपासणी करताना वैज्ञानिक रीतीनुसार मोठ्या प्रमाणावर आणि वेगवेगळ्या प्रकारच्या माणसांवर प्रयोग करावे लागतात. तसे प्रयोग उत्पादकानं केले की नाही याची चौकशी गार्डियननं केली.  कंपनीकडून समाधानकारक उत्तर गार्डियनला मिळालं नाही. 

अल्कोहोल हे ब्रीटनच्या दृष्टीनं चिंतेचं प्रकरण झालंय. ब्रीटनमधली माणसं जरा जास्तच अल्कोहोल घेतात. अमेरिकेत समजा सरासरी माणूस वर्षाला ९ लीटर दारू पितो तर ब्रीटनमधे वर्षाला ११ लीटरपेक्षा जास्त दारू पितो. वैद्यकीय आणि आरोग्य खातं सांगतं की दारूमुळं माणसांची वजनं वाढताहेत, त्यातून स्वतंत्र आरोग्याच्या समस्या उभ्या रहात आहेत.

कोविड काळातली गोष्ट. पंतप्रधान बोरीस जॉन्सन यांना अल्कोहोलचा विरह सहन झाला नाही; त्यांनी स्वतःच केलेले कायदे पायदळी (नव्हे नव्हे तोंडी) तुडवले आणि १० डाउनिंग स्ट्रीट या अधिकृत कार्यालय-निवासस्थानी पार्टी केली. ते त्यांच्या अंगाशी (नव्हे नव्हे गळ्याशी) आलं आणि त्यांना पंतप्रधानपद सोडावं लागलं.

त्यांच्यानंतर ऋषी सुनाक पंतप्रधान झाले. त्यांनी दारूवर कर वाढवला. दारूत जेवढं अल्कोहोलचं प्रमाण जास्त तितका त्यावरचा कर जास्त. सासूबाई सुधा मुर्ती यांनी तसं करायला सांगितलं असावं.

मुद्दा असा की अल्कोहोलशी सध्या ब्रिटीश समाज झटापट करतो आहे. त्या झटापटीतलीच एक पळवाट सेफ शॉटवाले शोधत होते. दारू प्या पण पटकन अल्कोहोल नाहिसं करा.

पण सेफ शॉट फेल गेलंय. त्यांची संशोधनाची दिशा चुकली किंवा त्यांनी पुरेसं संशोधन न करताच त्यांचा प्रॉडक्ट बाजारात आणला. सेफ शॉट हे उत्पादन त्यात जे गुण नाहीत ते लोकांना सांगतंय. 

  आपलं उत्पादन घातक आहे असं कोणी सांगणं उत्पादकाना आवडत नाही. कंपन्यांना कधी कधी घातकपणा माहित असतो, कंपन्या तो लपवतात. कधी कधी कंपन्यांना घातकपणा माहित नसतो कारण पुरेशा तपासण्या कंपनीनं केलेल्या नसतात, शॉर्ट कट मारलेला असतो. अशा वेळी कंपन्यांचा प्रयत्न असतो की समाजात चर्चा होऊ नये. वर्तमानपत्रांना जाहिराती देऊन गप्प केलं जातं. पेपरांचं मुख्य उत्पन्न अलीकडं जाहिरात हेच असल्यानं पेपर आंधळेपणानं जाहिराती घेतात. बातमीदारांना गुंगवणं, त्यांना खाऊ पिऊ घालणं, त्यांचे परदेश दौरे घडवून आणणं, त्यांना नाना प्रकारे पैसे व वस्तू पोचवणं याही वाटा कंपन्या अवलंबतात.   

एक उदाहरण आहे.

एक बहुराष्ट्रीय कंपनी रसायनं करते, रंग निर्माण करते. या कंपनीचे रंग वापरून लहान मुलांची खेळणी तयार केली जात असत. खेळण्याना दिलेले रंग घातक होते, त्यांनी कॅन्सर होऊ शकत होता. स्टीव कोल नावाच्या पत्रकारानं घातकता शोधली. त्यावर लिहिलं. बोंब झाली. लोकांनी अमेरिकन सरकारकडं मागणी केली की त्यांनी वरील खेळण्यांवर बंदी घालावी. झालं. अमेरिकन संसदेनं कमीटी नेमली, चौकशी आरंभली. लॉबिंग करणारे (लॉबिंग म्हणजे रदबदली) लोक सरसावले. नाना युक्तीवाद घेऊन त्यांनी संसदेवर दबाव आणला. कंपनीनं स्वतंत्रपणे पेपरांवर दबाव आणले, बदनामी कायद्याच्या कारवाया सुरु केल्या. पेपर बधले नाहीत. कंपनीला ती खेळणी बाजारातून काढावी लागली.

संसद,सरकार, पेपर यांच्यावर दबाव आणण्यावर सरकारनं अमाप पैसा खर्च केला. तो पैसा योग्य संशोधनावर खर्च केला असता तर किती तरी कमी पैशात चांगली खेळणी तयार होऊ शकली असती. उद्योगातून प्रदुषित पदार्थ बाहेर पडू नयेत यासाठी कायद्यानं काही यंत्रणा सांगितल्या आहेत, कायदेही केले आहेत. प्रदुषण टाळणाऱ्या यंत्रणा उभारण्यावर समजा १०० रुपये खर्च होतात, कंपनी तो खर्च टाळते. नंतर लफडं होतं आणि ते निस्तरण्यासाठी कंपनी लाख रुपये खर्च करते.

असो. 

मनात एक विचार येतो. ती कंपनी भारतात असेल तर काय करेल? एक प्रचंड जाहिरात मोहीम करेल. गंगेच्या काठावर कमंडलू घेतलेल्या बाबाला धरेल, तो सांगेल की  वरील औषध आयुर्वेदिक आहे कारण त्यात नैसर्गिक अशा कॉफीच्या बियांची भुकटी घातलीय. त्या औषधाच्या खोक्यावर तळाला अगदी अणुरेणूच्या आकाराच्या शब्दांत लिहील ‘ कुठल्याही औषधाचा गुण व्यक्तीसापेक्ष असतो. कोणाला औषध लागू पडतं, कोणाला पडत नाही, कोणाला पाच टक्के लागू पडतं कोणाला शंभर टक्के लागू पडतं. सबब उपभोक्त्याचं समाधान झालं नाही तर त्याची जबाबदारी उत्पादकावर नाही’. कंपनी गाजत असलेल्या नटाला धरेल. तो नट भाडोत्री लोकाना स्टुडियोत बसवून भाडोत्री डॉक्टर करवी औषधाच्या गुणांची जाहीरात करेल. पेपर आणि चॅनेलना जाहिरात/पैसे दिले की प्रश्न मिटला. डोकं चालवणं, विचार करणं ही सवय आता पत्रकारीतून तडीपार झालीय.

असो.

 ब्रीटनमधे काय होतंय ते पहायचं. 

।।