निळू दामले

चीन हा जगाच्या कुतुहुलाचा  विषय असतो. जगातली दोन नंबरची अर्थव्यवस्था चालते तरी कशी याचा नीटसा पत्ता अजून जगाला लागलेला नाही.  चीनमधे सध्या ३.६२ लाख सरकारी उद्योग आहेत. १० वर्षांपूर्वी त्यांची संख्या २.२७ लाख होती. चीनमधे आज  १ लाख खाजगी उद्योग आहेत. सरकारी आणि खाजगी उद्योग एकमेकांच्या मदतीनं अर्थव्यवस्था चालवतात.  चीनला हे कसं काय जमतं? १५वं ते १९वं शतक अशी चारशे वर्षं चीन जगापासून तुटला होता. चीनच्या सम्राटानं चीनचा जगापासूनचा संबंध तोडला होता.चीनमधे काय चाललंय ते कळत नसे. विसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धात…

Read More Read More

।।  लेखिका मारिया रेसा १९२१ सालच्या शांतता नोबेल पारितोषिकाच्या मानकरी आहेत. पत्रकारीतल्या कामगिरीसाठी त्यांना नोबेल देण्यात आलंय.  मारिया रेसा जन्मानं फिलिपिनो आहेत, त्यांची वाढ आणि आणि शिक्षण अमेरिकेत झालंय. सध्या त्या अमेरिका आणि फिलिपिन्स या दोन्ही ठिकाणी जाऊन येऊन असतात. फिलिपिन्समधे त्या खटले आणि खुनाच्या धमक्यांना तोंड देत असतात. प्रस्तुत  पुस्तकाच्या पहिल्या तीन धड्यांत लेखिकेनं जन्मापासून पत्रकारीची सुरवात करेपर्यंतची हकीकत मांडली आहे. चौथ्या धड्यापासून त्यांनी केलेली पत्रकारी कामगिरी सुरू होते. तेही एका परीनं लेखिकेचं आत्मकथनच आहे. पुस्तकात सर्वात शेवटी लोकशाही…

Read More Read More

प्रसिद्धी आणि पुढारी ही दोन हत्यारं हातात असली की  भिकारी धनाढ्य होतो.   सॅम बँकमन फ्रेड हा ३२ वर्षाचा तरूण अब्जाधीश अमेरिकन  बिझनेसमन आता २५ वर्षं तुरुंगात रहाणार आहे. लोकांचे पैसे लुटणं, फ्रॉड करणं या आरोपाखाली त्याला ११० वर्षांची शिक्षा होणार होती. त्याच्या वकिलांनी मिनतवाऱ्या करून त्याची शिक्षा २५ वर्षांवर आणली.  निकाल जाहीर झाला तेव्हां सॅमचे आई वडील चेहरा झाकून मान खाली घालून बसले होते. सॅम मात्र निर्विकार होता. आपण फ्रॉड केलेला नाही, आपल्या हातून काही लहान चुका झाल्या, काही…

Read More Read More

सिनेमे/झोन ऑफ इंटरेस्ट झोन ऑफ इंटरेस्ट या चित्रपटाला २०२४ च्या ऑस्कर स्पर्धेत उत्कृष्ट चित्रपट (परदेशी) आणि ध्वनी या दोन वर्गात बक्षिसं मिळाली. हा चित्रपट मुंबईत मामी महोत्सवात दिसला होता. ‘झोन’ ही हिटलरच्या छळछावणीची गोष्ट आहे. ऑशविझ या पोलंडमधल्या छावणीत हिटलरनं लाखो ज्यू जाळून मारले. छावणीचा प्रमुख रुडॉल्फ हस छावणीच्या कंपाऊंड भिंतीला लागून असलेल्या घरात रहात असे. रुडॉल्फ हस, त्याची पत्नी हेडविग, त्यांची पाच मुलं. कुटुंब अत्यंत सुखात आणि आनंदात रहात होतं. माणसं जाळण्याचं  महान काम कार्यक्षमतेनं पार पाडल्याबद्दल हिटलरनं हसला…

Read More Read More

आपल्याला प्रिन्स फिलिप माहित आहेत. दिवंगत राणी एलिझाबेथ यांचे पती. ते १९७७ ते २०११ येवढा काळ केंब्रिज युनिव्हर्सिटीचे चॅन्सेलर होते. त्यांचा पुतळा केंब्रिज शहराच्या मोक्याच्या जागी बसवायचं पालिकेनं ठरवलं. तसा ठराव झाला, उरुग्वेतले एक शिल्पकार पाब्लो एच्युगेरी यांना कंत्राट दिलं. १.५० लाख पाऊंड मेहेनताना देण्यात आला.  २०१४ साली पुतळा केंब्रिजमधे पोचला तेव्हां  केंब्रीज पालिकेच्या कला विभागाचा अधिकारी नाराज झाला. त्यानं नोंद केली की  पुतळ्याचा दर्जा चांगला नाहीये, पुतळा लोकांसमोर येणं मला योग्य वाटत नाही. ब्रीटन म्हटलं की चर्चा आलीच. पालिकेत…

Read More Read More

Bibliophobia The End and the Beginning of the Book Brian Cummings. युनिव्हर्सिटी ऑफ यॉर्क (युके) मधे प्रोफेसर.  Oxfor University Press  ५९२ पानं. वजन  १ किलो १० ग्रॅम. ।। पुस्तकांची भीती/तिरस्कार हा प्रस्तुत पुस्तकाचा विषय आहे. माणूस पुस्तकांचा तिरस्कार करतो आणि पुस्तकावर प्रेमही करतो हे सांगता सांगता लेखक पुस्तक निर्मितीचा दीर्घ इतिहास या पुस्तकात चितारतो.  पुस्तक ही एक वस्तू असते तसंच ती एक कल्पनाही आहे असा लेखकाचा सिद्धांत आहे.   ॥  पुस्तकं सुरवातीला पानांवर, जनावरांच्या कातडीवर लिहिली गेली.  भूर्जापत्रावर मजकूर लिहायचा,…

Read More Read More

२२ मार्चच्या शुक्रवार. मॉस्कोतला ‘क्रोकस हॉल’. क्षमता ६३००. ‘पिकनिक’ या लोकप्रीय रॉक बँडचा कार्यक्रम होता. कार्यक्रम हाउस फुल होता. दहशतवादी टोळी हॉलच्या दारापाशी दिसली. चार किंवा पाच जण असावेत.त्यांच्या पाठीवर बॅकपॅक होते. हॉलशी पोचल्यावर त्यांनी बॅकपॅकमधून ऑटोमॅटिक बंदुका बाहेर काढल्या. गोळीबाराला सुरवात केली. समोर दिसेल त्याच्यावर गोळ्यांचा पाऊस पाडत होते.  माणसं सैरावैरा पळू लागली. दहशतवादी दरवाजातून हॉलमधे घुसले. गोळीबार करतांनाच ते बॅकपॅकमधूम आग लावणारी रसायनं फेकत होते, आग लावत होते. हॉल पूर्ण भरलेला होता. शेतात औषधं फवारावीत तशा गोळ्या फवारल्या…

Read More Read More

पुस्तकं. दूषित लोकशाही. ॥ Tainted Democracy: Viktor Orbán and the    Subversion of Hungary  by Zsuzsanna Szelényi. Hurst, 438 pp., £25. ।।  प्रस्तुत पुस्तक हंगेरीचे सध्याचे प्रधान मंत्री (प्रमं) व्हिक्टर ओर्बन यांचं राजकीय चरित्र आहे. १९९८ ते २००२ आणि २०१० ते २०२४ अशी १८ वर्षं ते हंगेरीचे प्रधान मंत्री आहेत. कसे  आहेत हे व्हिक्टर ओर्बन? ‘बेडुक घ्यायचा. पसरट भांड्यात पाण्यात ठेवायचा. बेडुक सुखात असतो. हळूहळू पाणी तापवायला सुरवात करायची. बेडकाच्या ते लक्षात येत नाही. पाणी उकळू लागतं तोवर वेळ निघून गेलेली…

Read More Read More